Komisija za zaštitu nacionalnih spomenika u Bosni i Hercegovini donijela je protekle sedmice odluku kojom se nekoliko kulturno istorijskih spomenika proglašavaju građevinama pod zaštitom države.
Među tim spomenicima našle se i zgrada stare željezničke stanice u Sanskom Mostu. Zgrada je izgrađena tokom vladavine Austrougarske Monarhije ovim prostorima 1913. Godine, u sklopu projekta produženja uskotračne pruge od Srnetice do Prijedora. Tada je uskotračna pruga prošla i kroz Sanski Most, a sagradila ju je poznata austrijska tvrtka „Štajnbajs“. Ova firma, koja i danas postoji, u sklopu infrastrukturne saobraćajne modernizacije u Bosni i Hercegovini izgradila je stotine kilometara uskotračne pruge. Bavarski poduzetnik Oto Štajnbajs započeo je eksploataciju šumskih područja oko rijeke Sane na osnovu ugovora sa Zemaljskom upravom, tadašnjom vladom Bosne i i Hercegovine, zaključenog 1892. godine na rok od 20 godina. Ugovorom iz 1899. godine Štajnbajsu je produžena koncesija na još 10 godina i prošireno područje njegove djelatnosti na nove šumske komplekse. Glavni motiv izgradnje pruga bio je eksploatacija i odvoz golemog prirodnog bogatstva naših prostora, posebno šumske građe, ali se željeznicom odvijao i putnički saobraćaj.
Uskotračna pruga u Sanskom Mostu ukinuta je 1976. Godine, u sklopu projekta tadašnjih socijalističkih vlasti oko navodne modernizacije saobraćaja u Bosni i Hercegovini. Tada je prestala da postoji mreža uskotračnih pruga dužine preko četiri stotine kilometara koja je naslijeđena od austro ugarskih graditelja, čime je i legendarna parna lokomotiva, popularni „ćiro“, nepovratno otišla u istoriju. Pokazaće se da ukidanje uskotračne pruge u Sanskom Mostu označava i početak perioda ekonomskog zaostajanja u razvitku grada u odnosu na neke susjedne gradove, prije svega Prijedor.
O tome da je grad na Sani nekada bio i željeznički grad danas jedino svjedoči oronula zgrada stare stanice, koja danas služi kao alternativni smještaj. Inače, kada je riječ o zaštićenim nacionalnim spomenicima u Sanskom Mostu, pored pomenute željezničke stanice, pod zaštitom države su i memorijalni kompleks na Šušnjaru, Rimski most u Starom Majdanu, Musalla u Donjem Kamengradu, Stari grad Kamengrad, te Zgrada Drugog zasjedanja ZAVNOBiH-a.r
KOMENTARI